Bir garip savaş: Kimono vs. Hanbok

Ha bu arada, ‘Ya bunlar iki komşu ülke, birbirlerine çok benziyolar, neden böyle tartışmalara giriyorlar, cık cık!’ filan diyorsanız, üzerim. ‘Güney Kore ve Japonya dostluk adımları kapsamında 2002 Dünya Kupası’nı ortak kumpaslarken, biz komşumuz Yunanistan ile ne yaptık a okuyucu!’ diye sorarım, bak baştan söyleyeyim.

Bu seferlik yeniden bıdı bıdılarıma son verirken, bana sabrettiğiniz için teşekkür ederim. Şayet buralarda olursanız, sizi yeniden bir Uzakdoğu turuna çıkarırım Bu kıyağımı unutmayım

Öpüldünüz…

KİMONO NEDİR? KİMLERDENDİR?

Kimono’yu duymayan kalmadı. Maşallah Türkiye’ye de bir girdi pir girdi. Pazarda dahi kimono satılıyor. Ama kimono o değil canım, değil… Japonca’da ki- giymek, mono ise şey demek. Başka Bir Deyişle bütün anlamıyla kimono, giyilen şey anlamına geliyor. Aslında Japonca kimono tüm elbiseler için kullanılabilir, bizim kimono olarak bildiğimi şey aslında yukata. Fakat daha sonra hem erkekler hem kadınlar tarafından giyilen bu giysi evet canım erkeklerde giyiyor böyle adlandırılmış. Neyse filoloji benim işim değil. Kemerinin ismi ise obi. Şunu da belirteyim, Japonya’da mesleği sadece obi bağlamak olanlar var. Evet, yanlış dinlemediniz sadece bu kemeri bağlamak için eğitim alıp, sadece kemer bağlayıp para kazanıyorlar. Ayırca Japonlarda sık sık gördüğümüz o takunya vari tahta parmak arası terlik başka bir deyişle ‘geto’ ve ‘tabi’ ismi verilen beyaz çoraplarla giyiliyor kimono. 5.yy’dan itibaren Çin ile içli dışlı olmaya başlayan Japonlar, Çin’in ‘hanfu’ndan etkileniyorlar ve bu geleneksel giysiyi üretiyorlar. Asırlar boyu giyorlar bunu ama gel gelgelelim 2.Dünya savaşı sonrası ekonomi, sosyal hayat, siyasetleri yahni kazanına dönen Japonlar, kadınları da hayatının akışı içerisine almaya karar verince haliyle çalışmak için pek ergonomik bir giysi olmadığından kimonolar özel günlerde giyilmek üzere kuru arınmacıdan sonra gardropların en kuytu köşelerine saklanıyor.

Ha bu arada ‘Ay şekerim! Japonya’ya gittim kimono aldım, pek şık’ ‘Japonya’da bir turistik mağazadan aldım bu kimonoyu’ sözlerine inanmayın. İnanmayın zira onlar kimono değil, onları aldatmışlar. Zira ‘Ben kimono aldım’ demeniz için almanız gereken kimonoların maliyetleri 1000 TL’den başlıyor. Biri sizi bunlardan birini derse ‘Güç alırsın sen o kimonoyu şekerim!’ deyip, sözü gediğine koyup etraftan uzaklaşabilirsiniz, garantisi benim Yavaş uzaklaşın ama saçınız başınız dağılmasın… Son bir söz salatasına daha sarihlik getirmek istiyorum;

1 Kimono üryan olarak giyilmez.

2 Kimono seks fantezisi için de giyilmez.

3 Kimono geyşa giysiyi hiç mi hiç değildir.

4 Kimono, bir ton kumaşı alıp kendinizi sarıp ssembollediğiniz, iyice kapanmanız gerektiğini öğütleyen bir şey olduğundan, tahrik edici bir emel şansına hele hiç giyilmez.

5 Kimononun alt tarafının dap dar olmasının sebebi fantezi emelli değil, Çinli kadınların ayaklarını kangren pahasına sarıp sarmalamasıyla aynı ‘Kadın kaçıp gitmesin’. Ayrıca dar olmasının diğer bir sebebi de sreylilik ve hoşluk göstergesi Nalet olsun değişken hoşluk dayatmalarına!

Başka Bir Deyişle canım okuyucu; nasıl ki bir Avrupalı insan evladı sana gelip ‘Kocanın cariyeleri var mı?’, ‘Basmakalıpta böyle giyinmiyorsunuz değil mi?’, ‘Kocan fes takıyor mu?’, ‘Avrupa’ya geldin diye mi kafanı örtmedin?’ diye sorduğunda, bir kaşıntı bir uyuz olma hali vücudunu ele geçiriyorsa, sende o oryantalistliği uzakdoğulu insan evlatlarını yapmayacaksın. ‘İçine bir şey giymiyorlarmış’, ‘Seks elbisesiymiş’, ‘Geyşalar giyiyormuş’, ‘Fantazi giysisiymiş’ demeyeceksin. Edward Said, kangren olmuş oryantalistliğinizi görüp kabrinde kokoreç gibi dönmeden ufalan lütfen. Kalbinizi kırmayayım…

HANBOK NEDİR? KİMLERDENDİR?

Çok uzaklara gitmedik. Güney Kore’ye geldik. ‘Ne fark eder, hepsi çekik’ dersen kalbini kırarım sevgili okuyucu, yapma.

Geleneksel Kore giysisine ‘Hanbok’ denir.Koskoca yazıda tek ciddi yazdığım tümce bu farkındayım Bütün manasıyla Kore giyimi demek oluyor ‘Hanbok’. Kimono’dan değişik olarak ana parça iki ayrı yapıdan oluşuyor. İnce bir üst ve genişleyen bir alta sahip olmasıyla bir çana benziyor, başka bir deyişle bu noktada da kimonodan ayrılıyor. Biliyorsunuz ki kimononon altı dap dar. Hanbok’un ise üst kısmı dap dar. Hanbokun üst kısmına ‘jeogiri’ alt kısmına da, kadınların çan eteğine ‘chima’ erkeklerin pantoluna ‘paji sınıyor. Ayrıca hanbokun cepleri yoktur kefenin de yok… Hanbokta Çin’in geleneksel giysiyi hanfudan etkilenerek oluşturulmuş ve tarihi Üç Kraliyet Dönemi’ne başka bir deyişle M.Ö 57 – M.S. 668’e kadar gider Merak ediyorsanız Google’layın. 1900’lü senelere kadar da yevmiye bir elbise olarak kullanılıyor ama daha sonra batı ile olan kaynaşma giyimde batılılaşmayı getiriyor.

Hem hanbok hem kimono artık sadece özel günler de ve kutlamalarda giyiliyor. Ancak bunları giyip sokağa çıktığınızda da kimse sizi yadırgamıyor. Türkiye’de rastgele bir yerin yöresel giysisini giyip, çıkın sokağada göreyim neler oluyor. Bunu bir düşün istersen sevgili okuyucu….

GELENEKSEL KIYAFETLERİN SOĞUK SAVAŞI

Hepsi birbirine benzese de! Güney Kore ve Japonya’nın komşu olmalarına karşın pek iç açıcı, toleranslı bir ilişkileri yok Sanki bir Yunanistan’la çok değişiğiz da… Japonya’nın 20. asır başlarındaki sömürgecilik ateşiyle Kore’yi sömürgesi haline getirmesi suratından Güney Koreliler hala onlara kıl. Çünkü bir Güney Kore’li dostumla sohbet ederken Japonca bildiğimi söz arasında söylemiştim. Güney Korelilerin ‘J’ harfiyle hiçbir şey duymaya tahammülü olmadığını bilen ben nasıl böyle bir hataya düştüm öğrenmiyorum ama hayatımın azarını yedim. O Güney Koreli dostumun neler söylediğini size söylemeyeceğim fakat çok güzel şeyler değil. Ama şu kadarını söyleyeyim beni Japonca bilme hevesimden alıkoydu bir yarıyıl, o kadar.

Her iki ülkenin çekişmesi çok eskiye dayansada, 1910-1945 seneleri arasında Japonya’nın Kore’yi işgali ve Japonların işledikleri savaş suçları sebebiyle kemikleşmiştir bu garez.. Çünkü iki Korenin bölünmesinde en büyük sebebin Japonya olduğunu düşünür Koreliler. Zira Japonların 1.Dünya Savaşı öncesi hırsları, Doğu Asya’yı işgaline kadar gider. Bunun sonucunda SSCB ve Amerika Birleşik Devletleri ‘Biz bir dosta bakıp çıkacaktık’ diye geldikleri yeri, kendi aralarında paylaştılar. Of tamam tarih yok tarih! Ama son olarak bunu söyleyeceğim, tepkime şu; Güney ve Kuzey Kore Japonya’yı ve Çin’i, Japonya Çin ve Güney Kore’yi, Çin’de hiç birini sevmiyor… Başka Bir Deyişle Hanbok, Kimono ve Hanfunun savaşı burada başlıyor Nasıl bağladım ama

‘Geleneksel elbiseye gelsen artık!’ dediğinizi dinler gibiyim; ‘Ben geldimmm’… Hem kimono hem hanbok, Çin’in hanfusundan etkilenmiş. Bunu baştanda belirttik zati. E madem esin kaynağınız ortak nedir bu çekişme bir anlatın. Kimononun tarihi 5.yüzyıldan hanbokun ise tarihi 1.yüzyıldan başlıyor. Her ne kadar Çin esintisi olsada, hanbok daha köklü ve ‘Japonya benden esinlendi’ diyecek bir geçmişe sahip, keza vaziyette böyle. Zira Japonya, Kore ve Çin’den esinlendi. Kimononun totaline ve benim burada uzun uzadıya anlatmadığım teferruatına bakarsınız kimononun bir hanfu ve hanbok totali olduğunu zati göreceksiniz. Kimononun üst daraltısı hanboktan, alt daraltısı hanfudan kazanç. Asıl bir süzgeç değil mi?

Kimono her yaştan, her kesimden insanın giyebileceği, paraya göre değişkenlik gösteren bir giysiyken vaziyet hanbok için aynı biçimde değil. Hanbok için ne kadar zenginsen giysinin o kadar parlağını giymelisin kaidesi var. Başka Bir Deyişle ister banka kredisiyle hanbok al, istersen tefeciden borç al farketmez. Şayet sosyal statün alt tabakaysa, sen o parlak hanboku giyemezsin, bitti. Bu Kore’nin nasıl bir sınıfsal sistem kararında bir yarıyıl geçirdiğini gösteriyor tabi ki.

Japonlar ‘Kimono bizim kültürümüzün bir unsuru. Diğer Asya ülkeleri bizden etkilendi, Kore bizi taklit ediyor der.’ Koreliler ise bütün tersini. Zira dünyanın genel olarak Asya kıtasını tanıma biçimi bu elbiseler bazında konuşuyorum, hepsinin ortak olduğu. Başka Bir Deyişle ‘Bunların hepsi çekik yea! Hepsi birbirine benziyor’ fikri gibi ‘Bunların kıyafetleride ortak yea!’ diyoruz ve soruna daha çok körükle üflüyoruz. Dünyanın geri kalanı onların giysilerini ne kadar aynı görmeye devam ederse onların atışmaları o kadar devam edecek ve hepsi ‘Hayır benim’ demeye devam edecek Zira acayip saplantılılar, kıtanın mizacından mıdır suyundan mıdır nedir?. Başka Bir Deyişle esastaki sorun ‘Hepsi aynı’ dememizde, geleneksel giysileri aynı, gözleri aynı dememizde. Sadece kendi benliklerini ve kendi kültürlerinin ayrışmasını istiyorlar. Güç mü peki? Çok güç…